In 2022 bedroeg het grondstofverbruik dat gepaard gaat met de Nederlandse consumptie in totaal 561 megaton. Dat komt neer op een gemiddelde van 87 kilo per persoon, per dag. Hoewel dit iets lager ligt dan het jaar ervoor, ligt het niveau nog altijd boven dat van 2014. In de jaren voorafgaand aan 2014 was er een dalende lijn te zien, maar sindsdien is de trend overwegend stijgend. Vooral het gebruik van materialen als zand, grind en metalen – veelal voor woningbouw, infrastructuur en de energietransitie – zorgde voor een aanhoudende stijging, zelfs tijdens de pandemie toen andere economische activiteiten juist tijdelijk stilvielen.
Opvallend is dat de investeringen in fysieke middelen, zoals gebouwen en machines, en het bruto binnenlands product (bbp) sneller groeiden dan de milieuvoetafdrukken. Dat impliceert dat Nederland economisch efficiënter is geworden, maar dit heeft vooralsnog niet geleid tot een structurele afname van het grondstofgebruik.
Voetafdrukken onthullen wereldwijde milieu-impact
De Nederlandse consumptie veroorzaakt milieuschade die grotendeels buiten de landsgrenzen plaatsvindt. Productieprocessen die nodig zijn om te voldoen aan onze consumptiebehoefte spelen zich vaak af in het buitenland, waar ook de bijbehorende uitstoot en milieuschade plaatsvindt. Om deze internationale effecten in kaart te brengen, worden verschillende 'voetafdrukken' gebruikt.
De grondstoffenvoetafdruk en broeikasgasvoetafdruk zijn hierbij het meest bekend. Ze geven respectievelijk aan hoeveel grondstoffen er nodig zijn voor de jaarlijkse consumptie van Nederlanders, en hoeveel broeikasgassen dit wereldwijd oplevert. Daarnaast zijn er de landvoetafdruk, de biodiversiteitsvoetafdruk en de watervoetafdruk, die ieder een ander aspect van milieudruk in beeld brengen.
Broeikasgasuitstoot weer op niveau van 2014
De broeikasgasvoetafdruk kwam in 2022 uit op 239 megaton CO2-equivalenten, ofwel gemiddeld 13.500 kilo per inwoner. Na een jarenlange daling sinds 2010, is deze uitstoot sinds 2021 weer toegenomen. Daarmee ligt het niveau opnieuw op dat van 2014, wat de urgentie benadrukt om niet alleen nationaal maar ook mondiaal in te grijpen in de productieketens.
Drie keer Nederland nodig voor onze consumptie
De landvoetafdruk – oftewel de totale hoeveelheid grond die wereldwijd nodig is om in onze consumptie te voorzien – bedroeg in 2022 circa 13 miljoen hectare. Dit is drie keer de oppervlakte van Nederland zelf. Per inwoner gaat het om gemiddeld 0,7 hectare, een lichte daling ten opzichte van 2016, maar nog steeds aanzienlijk.
De biodiversiteitsvoetafdruk toont nog een schrijnender beeld: door de Nederlandse consumptie ging in 2021 wereldwijd meer dan 18 miljoen hectare natuurgebied verloren. Dat staat gelijk aan ruim vier keer de Nederlandse oppervlakte. Het verlies aan natuur is hiermee een van de zwaarste neveneffecten van onze levensstijl.