Nederlandse multinationale ondernemingen hebben de afgelopen jaren terrein verloren in de Nederlandse economie. Hun aandeel in het bruto binnenlands product (bbp) daalde van 15 procent in 2015 naar 13 procent in 2021, zo blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Tegelijkertijd nam het aandeel van buitenlandse multinationals toe, waardoor zij een steeds dominantere rol spelen binnen de Nederlandse economie.
Multinationals en hun bijdrage aan het bbp
In 2021 waren multinationals verantwoordelijk voor 31 procent van het Nederlandse bbp. Van deze bijdrage kwam 18 procent (145 miljard euro) van buitenlandse multinationals, terwijl Nederlandse multinationals goed waren voor 13 procent (102 miljard euro). Dit is een significante verschuiving ten opzichte van 2015, toen Nederlandse multinationals nog een groter aandeel in het bbp hadden. Het verschil zit vooral in de structuur: Nederlandse multinationals opereren vaak via dochterbedrijven in het buitenland, terwijl buitenlandse multinationals hun hoofdkantoor buiten Nederland hebben, maar hier wel grote economische activiteiten ontplooien.
Daling bij kleinere Nederlandse multinationals
In Nederland waren in 2022 ruim 31.500 multinationals actief. Hiervan waren 11.300 Nederlands en 20.200 buitenlands. Hoewel het totaal aantal bedrijven in Nederland sinds 2015 met 41,5 procent groeide, nam het aantal Nederlandse multinationals juist af met 2,4 procent. Deze daling deed zich vooral voor bij kleinere multinationals met minder dan 100 werknemers. Bij grotere multinationals (met minimaal 100 werkzame personen) was er echter sprake van groei: het aantal Nederlandse multinationals in deze categorie steeg met 9,8 procent, terwijl het aantal buitenlandse multinationals met 28,4 procent toenam.
Grote rol in export en productie
Multinationals blijven een drijvende kracht achter de Nederlandse export. In 2021 was 77 procent van de totale exportwaarde afkomstig van multinationals, net als 76 procent van de invoerwaarde van goederen en diensten. Daarnaast hadden zij een aanzienlijk aandeel in de productiewaarde van het land: 41 procent van de totale productie was afkomstig van multinationals, terwijl zij slechts 22 procent van de werkgelegenheid vertegenwoordigden. Dit benadrukt hun efficiëntie en schaalgrootte.
Hoewel niet-multinationale bedrijven, zoals veel zelfstandige mkb’ers, meer op de binnenlandse markt zijn gericht, dragen zij indirect bij aan de export. Meer dan de helft van hun exportverdiensten komt voort uit leveringen aan multinationals. Een voorbeeld hiervan is een lokaal metaalbewerkingsbedrijf dat onderdelen levert aan een machinefabrikant die deze machines vervolgens exporteert.
Werkgelegenheid en export
In 2021 creëerde de export van buitenlandse multinationals 895.000 voltijdbanen, terwijl de export van niet-multinationals goed was voor 808.000 voltijdbanen. Bij deze laatste groep waren meer dan 68.000 banen direct gerelateerd aan toelevering aan multinationals. Dit toont aan dat multinationals niet alleen economisch, maar ook sociaal een grote impact hebben, ondanks hun relatief beperkte aandeel in de totale werkgelegenheid.